Truyện dịch: Xạ thủ

Giới thiệu tác giả: Liam O'Flaherty (1896 - 1984) là một trong những nhà văn nổi tiếng bậc nhất của Ireland. Ông từng tham gia Thế chiến I dưới sự lãnh đạo của Quân đội Anh và bị thương nặng ở Langemarck, Bỉ. Sau đó, ông rơi vào tình trạng trầm cảm, rời khỏi quân đội và đi du lịch khắp nơi trên thế giới. Quay trở lại Ireland, ông tuyên bố ủng hộ Chủ nghĩa Cộng sản, tham gia vào IRA - Quân đội Công hòa Ireland (Irish Republican Army) trong phong trào giải phóng Ireland. Năm 1921, nội chiến Ireland xảy ra. O'Flaherty tham gia vào cuộc nội chiến và viết rất nhiều tác phẩm đặc sắc về đề tài này.

Truyện ngắn Xạ thủ là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, được coi là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của văn học Ireland cũng như của văn chương thế giới.

Bối cảnh lịch sử truyện: Năm 1919, Quân đội Cộng hòa Ireland IRA được thành lập nhằm tách Ireland khỏi sự thống trị của Vương quốc Anh. Trước sức ép của IRA, năm 1921, hai bên ký Hiệp ước Anh – Ireland, theo đó, Vương quốc Anh công nhận Ireland trở thành Bang Ireland Độc lập  (Irish Free State). Tuy nhiên, tính độc lập chỉ tương đối khi về danh nghĩa Ireland vẫn là một phần của Đế chế Anh (Bristish Empire).

Hiệp ước Anh - Ireland 1921 khiến người dân Ireland bị chia rẽ sâu sắc. Bản thân chính phủ Ireland cũng chia làm hai phe. Phe ủng hộ Hiệp ước do Bộ trưởng Tài chính Michael Collins đứng đầu với lý do tạm thời ủng hộ Hiệp ước để tiếp tục tiến đến những bước dài hơn cho độc lập hoàn toàn cho Ireland. Phe phản đối Hiệp ước do Thủ tướng Éamon de Valera đứng đầu cho rằng Hiệp ước là sự bán rẻ tự do của đất nước. Trước những xung đột sâu sắc đó, nội chiến Ireland đã nổ ra. Quân đội Ireland bị chia thành phe IRA và phe Quốc gia (Free State). Tâm điểm của cuộc nội chiến bắt đầu từ thành phố Dublin và điểm nóng nhất chính là khu Four Courts.

XẠ THỦ

Truyện ngắn của Liam O’Flaherty

Màn đêm nhuộm dần ráng chiều tháng sáu. Thành phố Dublin bị bao phủ bởi bóng tối. Ánh trăng huyền ảo lọt qua những đám mây, ảm đạm trong ráng chiều tà, lập lờ buông trên khắp các con phố hoang tàn và dòng nước đen ngòm của sông Liffey. Khu Four Courts đã bị bao vây. Tiếng súng rền vang. Đây đó dọc thành phố, tiếng súng rạch tan sự yên tĩnh của màn đêm, giống như tiếng chó sủa trên cánh đồng hiu quạnh. Phe Cộng hòa và quân Quốc gia đang xảy ra nội chiến.

Trên nóc nhà gần cầu O'Connell, một xạ thủ của quân đội Cộng hòa đang nằm quan sát. Bên cạnh y là một khẩu súng trường. Quanh vai y đeo một cặp ống nhòm. Y mang khuôn mặt của một thư sinh, gầy gò và khắc khổ. Đôi mắt của y ánh lên tia nhìn cuồng tín. Ánh mắt lạnh băng. Ánh mắt của một kẻ quen đối diện với cái chết.

Xạ thủ ngấu nghiến nhai chiếc bánh sandwich. Từ sáng đến giờ y chưa ăn gì vì quá hưng phấn. Nuốt xong chiếc sandwich, y lấy bình rượu whisky trong túi ra nhấp một ngụm. Rồi y bỏ bình rượu vào túi. Dừng lại trong giây lát, y băn khoăn không biết liệu có nên liều lĩnh hút một điếu thuốc hay không. Việc này rất nguy hiểm. Kẻ thù xung quanh. Ánh lửa của điếu thuốc lóe lên trong đêm tối có thể bị phát hiện. Nhưng y quyết định đánh liều một phen.

Gắn điếu thuốc lên môi, xạ thủ đánh diêm, rít một hơi thèm thuồng và vội dùng tay che ngay ánh lửa. Gần như lập tức, một viên đạn găm xoáy vào lan can. Y vội rít một hơi khác và dập tắt điếu thuốc. Rồi y chửi thề và trườn mình sang bên trái.

Xạ thủ cẩn trọng nhổm dậy ngó qua lan can quan sát. Một ánh chớp lóe lên tiếp. Viên đạn rít qua đầu sát sạt. Y vội thụp xuống. Y đã kịp nhìn thấy ánh sáng lóe lên. Nó nóc nhà phía bên kia con phố.

Xạ thủ trườn qua mái nhà tới ống khói phía sau. Y ẩn kín sau ống khói, từ từ đứng dậy cho tới khi tầm mắt vượt qua lan can sang phía bên kia. Không thấy gì. Chỉ có ánh sáng lờ mờ bao trùm mái nhà đối diện. Kẻ thù đã được ngụy trang.

Ngay lúc đó, một chiếc xe bọc thép vượt qua cây cầu và chậm rãi tiến vào con phố. Nó dừng ở phía bên kia đường, cách chừng 50 thước. Xạ thủ có thể nghe được tiếng động cơ rền. Tim y đập nhanh hơn. Đó là xe của kẻ thù. Y muốn bắn, nhưng y biết việc đó vô dụng. Viên đạn không thể nào xuyên thủng lớp thép bọc ngoài con quái vật xám đó.

Góc phố xuất hiện một người phụ nữ đứng tuổi, trên đầu trùm khăn rách rưới. Mụ bắt đầu nói chuyện với người đàn ông bên trong xe bọc thép. Rồi mụ đang chỉ lên mái nhà nơi y đang đứng. Một kẻ chỉ điểm.

Nắp xe bọc thép mở ra. Một cái ló ra về phía xạ thủ. Xạ thủ nâng khẩu súng trường và khai hỏa. Đầu gã đàn ông đập mạnh vào cạnh nòng pháo. Người đàn bà kinh khiếp chạy lao về phía góc phố. Y bắn thêm phát nữa. Mụ lộn nhào úp mặt vào rãnh nước.

Từ mái nhà đối diện vang lên tiếng súng. Cánh tay xạ thủ bỏng rát. Khẩu súng rơi mạnh xuống sàn mái nhà. Y đặt tay lên khẩu súng nhưng không thể nhấc nó lên. Cánh tay y trĩu nặng, tê dại. Y chửi thề, lầm bầm: “Mình đã bị trúng đạn rồi”.

Xạ thủ dán mình xuống, trườn về phía tường lan can. Y dùng tay trái nâng cánh tay phải bị thương lên. Máu thấm đẫm bàn tay. Chẳng có gì đau đớn. Chỉ mất cảm giác, như cánh tay đã bị cắt bỏ. Y nhanh chóng lôi từ trong túi ra một con dao. Rạch lớp vải áo ra, y thấy một lỗ đạn trên cánh tay. Phía đằng sau không có dấu vết gì. Hẳn viên đạn đã găm vào xương. Y cố gập cánh tay lại, nghiến chặt răng, kìm nén cơn đau.

Mồ hôi tướt trán, xạ thủ rạch toang túi đồ lôi túi cứu thương ra. Y bẻ lọ i-ốt và nhỏ lên vết thương. Một cơn đau tột độ cắn xé. Y dùng bông ấn vào miệng vết thương băng lại, dùng răng thắt nút đoạn băng bao phủ vết thương. Rồi y tựa vào thành lan can, nhắm mắt, cố vượt qua cơn đau.

Con phố bên dưới hoàn toàn im ắng. Chiếc xe bọc thép đã tháo lui qua cây cầu. Cái đầu vô hồn của gã điều khiển súng máy vẫn đang vắt trên nòng pháo. Xác người đàn bà nằm im trong rãnh cống.

Xạ thủ chăm sóc cánh tay bị thương và nghĩ cách trốn thoát. Y không thể nằm im đến sáng. Kẻ thù ở nóc nhà đối diện sẽ tiêu diệt y. Phải giết chết tên đó. Nhưng y không thể sử dụng súng trường được nữa. Chỉ còn khẩu súng lục để giết kẻ thù. Và y nghĩ ra cách.

Tháo mũ xuống, xạ thủ móc lên họng khẩu súng trường. Y từ từ đẩy khẩu súng trường lên trên bờ tường cho đến khi cái mũ có thể được nhìn thấy từ phía bên kia con phố. Gần như ngay lập tức có tiếng súng và một viên đạn xuyên thủng chóp mũ. Y đẩy nghiêng khẩu súng trường. Cái mũ rơi xuống đường. Sau đó y nắm vào giữa báng súng trường và thả lỏng tay trái vắt trên bờ tường mái một cách vô hồn cho bên kia có thể nhìn thấy cánh tay. Một vài giây sau, y thả khẩu súng trường rơi xuống phố. Rồi y đổ người xuống sàn mái, kéo cánh tay y rơi theo.

Dùng chân trườn thật nhanh về phía ống khói. Âm mưu của xạ thủ đã thành công. Kẻ thù nhìn thấy cái mũ và khẩu súng trường rơi xuống phố, nghĩ rằng đã giết được y. Hắn bước ra khỏi chỗ nấp. Còn y nấp sau ống khói, nhìn sang phía bên kia.

Xạ thủ mỉm cười, cầm khẩu súng lục đặt lên mép tường. Khoảng cách chừng khá xa. Sẽ là một phát đạn khó trúng trong cái ánh sáng chập choạng này. Cánh tay bị thương đang khiến y đau đớn tưởng chừng như có hàng ngàn mũi kim châm. Y nín hơi, cố ngắm thật chuẩn. Kẻ thù nằm lọt trong ống ngắm. Tay y hơi run vì háo hức. Y bậm chặt môi, hít một hơi thật sâu. Bóp cò. Tay y bị dội lại. Tiếng súng nổ làm tai y gần như bị điếc.

Khói súng tan dần. Xạ thủ nhìn chăm chú và bật rú lên phấn khích. Kẻ thù đã trúng đạn. Hắn đang nằm vắt trên gờ nóc nhà đối diện, giẫy chết. Chân hắn giật giật và từ từ đổ về phía trước như đang mộng du. Khẩu súng trường rơi khỏi tay hắn, đập vào bờ tường, rơi tiếp, đập vào cọc của tiệm cắt tóc bên dưới và kêu loảng xoảng trên vỉa hè. Tiếp theo, kẻ thù gục vào lan can và từ từ lao xuống. Xác hắn lộn nhiều vòng trong không trung, rơi bịch xuống đất, bất động.

Xạ thủ nhìn kẻ thù rơi xuống. Y bỗng rùng mình. Khoái cảm giết người lịm tắt. Y thấy cắn rứt. Mồ hôi lấm tấm. Vết thương. Đói khát. Một ngày dài căng thẳng theo dõi khiến y kiệt sức. Y thấy ghê tởm cảnh xác kẻ thù rơi xuống đất tan tành. Răng y nghiến chặt. Y bắt đầu lẩm bẩm, rồi gào thét, chửi rủa chiến tranh, chửi rủa bản thân mình và mọi người.

Xạ thủ nhìn khẩu súng lục trong bàn tay, chửi thề và vứt khẩu súng xuống sàn mái ngay dưới chân y. Khẩu súng lục rơi xuống, Một tiếng nổ vang. Viên đạn từ khẩu súng sượt qua đầu y. Các giác quan của y như tê liệt, dây thần kinh căng lên. Im lặng. Cơn khiếp hãi trôi qua. Y bắt đầu cười.

Xạ thủ lôi bình rượu trong túi ra, tu cạn. Y lấy lại được khí thế. Y quyết định sẽ rời khỏi nóc nhà đó và đi tìm chỉ huy đại đội để báo cáo. Xung quanh im lặng. Không còn nhiều nguy hiểm khi băng qua các con phố nữa. Y nhặt khẩu súng lục và đút vào túi. Rồi y trườn từ cửa sổ mái xuống ngôi nhà bên dưới.

Bước ra đến đường, xạ thủ bỗng thấy tò mò muốn biết mặt kẻ vừa bị mình hạ gục. Với mấy phát súng của mình, kẻ đó cũng chứng tỏ là một tay thiện xạ. Y băn khoăn. Liệu rằng mình có biết hắn không? Có khi hắn cùng đại đội với y trước khi quân đội chia tách thành hai phe. Y quyết định mạo hiểm xem mặt kẻ thù. Y nhìn chăm chú quanh góc phối đi vào phố O'Connell. Phía trên con phố này đang diễn ra đọ súng quyết liệt, nhưng quanh đây thì hoàn toàn im ắng.

Xạ thủ băng qua con phố. Tiếng súng máy rít lên xung quanh y với làn mưa đạn. Nhưng y đã kịp thoát. Y lăn nhào xuống bên cạnh cái xác. Tiếng súng máy ngừng.

Xạ thủ xoay cái xác lại và nhìn thẳng vào khuôn mặt em trai mình.

Hoàng Tùng dịch