Truyện dịch: Đến Budapest

Giải thưởng văn học Caine – Caine Prize là giải thưởng được trao hàng năm cho tác giả và tác phẩm truyện ngắn xuất sắc nhất châu Phi. Hiện tại, Giải thưởng văn học Caine là giải thưởng văn chương uy tín nhất châu Phi, còn được mệnh danh là Giải Booker của châu Phi. Giải thưởng trị giá 10000 Bảng Anh.

Truyện ngắn Đến Budapest của tác giả NoViolet Bulawayo là tác phẩm đoạt giải Caine năm 2011.

ĐẾN BUDAPEST

1.Chúng tôi ở khu ổ chuột Thiên Đường. Mặc dù bọn trẻ con chúng tôi đều bị người lớn ngăn cản nhưng chúng tôi không quan tâm. Chúng tôi đang đi đến Budapest.

Chúng tôi bao gồm: thằng đầu gấu Bastard, Shbo xinh đẹp, nhóc Chipo mang bầu và tôi. Chúng tôi muốn đến Budapest vì chỗ đó có nhiều ổi. Bọn tôi đứa nào cũng thèm ăn ổi. Ngay giờ đây, dạ dày tôi trống rỗng như vừa có ai vác xẻng xúc sạch sẽ mọi thứ trong bụng.

Tuy bị cấm đoán nhưng chúng tôi rất dễ thoát khỏi tầm quan sát của người lớn. Những bà mẹ bận bịu tán chuyện. Đám đàn ông suốt ngày chúi mặt vào mấy cốc bia. Bọn tôi im lặng nấp sau những bức tường đổ lỉnh đi từng đứa một. Bastard chạy nhanh nhất. Trước đây, Chipo chạy nhanh hơn cả Bastard. Nó từng là đứa chạy nhanh nhất trong đám trẻ con ở khu Thiên Đường. Giờ nó cục mịch và chậm chạp. Nó đã có bầu, ặc è chạy sau cùng. Chúng tôi phải dừng lại để Chipo nghỉ.

Thằng Bastard hỏi giọng gay gắt: “Bao giờ mày mới đẻ?” Nó không thích chờ đợi. Con Chipo đáp: “Một ngày nào đó!” Thằng Bastard sốt ruột: “Là ngày nào? Ngày mai? Hay tuần sau?” Tôi chen vào: “Bụng nó còn nhỏ lắm? Đứa bé trong bụng còn bé, chưa chui ra ngoài được”. Thằng Bastard quay sang Chipo: “Lúc đẻ, đứa trẻ chui ra như thế nào?” Con Chipo bối rối: “Thì giống hệt cách nó đã chui vào trong bụng tao thôi” Thằng Bastard tò mò: “Làm thế nào nó chui được vào bụng mày?”

Đứng bên cạnh, con Shbo tỏ ra từng trải: “Đám đàn ông có thể nhét đứa trẻ vào bụng đàn bà. Dì tao bảo người nhét đứa trẻ vào bụng mày chính là ông mày đúng không?” Con Chipo gật đầu

Thằng Bastard nói: “Sao mày không bắt ông mày lấy đứa bé ra?” Con Shbo trả lời: “Ông nó làm sao lấy ra được? Việc đẻ con là của phụ nữ. Đó là lý do chỉ đàn bà mới có ti để cho con bú. Thằng Bastard ngắm nghía: “Nhưng ti mày bé xíu”. Tôi cũng băn khoăn: “Nó sẽ to lên khi đứa trẻ ra đời, đúng không Chipo?” Con Chipo ngao ngán: “Tao chẳng thích ti tao to lên tí nào. Tao chẳng thích mang bầu thế này. Tao chỉ thích có ổi để ăn. Nghỉ xong rồi. Đi đến Budapest kiếm ổi đi”

Nói đoạn con Chipo chạy biến như muốn thoát khỏi những câu hỏi dày đặc. Chúng tôi chạy theo sau nó. Cả đám thẳng tiến vào trung tâm Budapest.

2.Chỉ cách nhau một con phố nhưng Budapest như một quốc gia khác. Nơi đó, người ta không thích chúng tôi. Nơi đó, đường phố thanh tĩnh, những ngôi nhà như trống vắng. Thậm chí, cả không khí cũng trống vắng. Không mùi khói, không mùi thức ăn, thậm chí cả mùi thối rữa.

Chúng tôi thường đến Budapest vì nơi đây có nhiều nhà với những khu vườn rộng. Bên trong vườn là nhiều loại cây ăn quả. Và vì Budapest là thành phố vắng người nên chúng tôi có thể dễ dàng chui vào vườn và hái trộm những chùm quả sai lúc lỉu trên cây. Chúng tôi đã ăn trộm nhiều lần. Hôm nay, cả bọn định vào một ngôi nhà có cửa sổ trắng với bức tượng một thằng bé trần truồng có cánh và đài phun nước. Hàng rào quanh nhà rất thấp.

Bất chợt, cửa sổ hé mở. Tiếng nhạc từ cửa sổ vọng ra nghe nhẹ nhàng thanh nhã. Một người cô gái mảnh khảnh mở cửa và bước ra khỏi nhà. Cô vẫy tay và tiến về phía chúng tôi. Tay kia của cô đang cầm một cái bánh phết bơ, sô cô la và kem tươi trông thật ngon lành. Cô đi đến sát hàng rào nhìn chúng tôi thích thú. Còn chúng tôi thì nhìn cái bánh.

Miệng cô gái vừa nhai vừa nói: “Trời nóng quá nhỉ”. Chiếc máy ảnh đeo ở cổ tay cô lủng lẳng. Tôi ngắm cái miệng xinh xắn của cô. Cái miệng đó hẳn phải đang nhai thứ gì đó ngon lành lắm. Con Chipo chỉ vào cái bánh, xoa xoa bụng: “Cái gì đấy?”

Cô gái cười: “Đây là cái máy ảnh!” Đoạn cô vứt cái bánh vào sọt rác, cầm máy ảnh lên đưa cho chúng tôi xem. Nhưng chúng tôi không quan tâm đến cái máy ảnh. Chúng tôi đều nhìn theo cái bánh đang rơi trên không đập vào thành miệng sọt rác và rơi xuống đất như một con chim chết. Chúng tôi chưa bao giờ nhìn thấy ai vứt thức ăn đi.

Thằng Bastard bần thần nhìn cái bánh: “Bánh kẹo ở London ngon lắm. Có lần một đoàn nhân đạo đến thăm và cho bọn cháu một hộp kẹo. Họ hứa viết thư, gửi quà nhưng rồi không ai viết thư chứ đừng nói là gửi quà”.

Cô gái phủi phủi tay cho hết bột bánh rồi cầm máy ảnh lên: “Cô chụp ảnh bọn cháu nhé? Nào đứng dàn hàng ngang ra. Cười nào. Say cheese ⁽¹⁾!”

Tôi cố nhớ xem lần cuối tôi cười là khi nào. Tôi cũng cố nhớ từ “cheese” có nghĩa gì. Sơ Bones dặn tôi không được nói điều mình không biết. Hôm qua, Sơ vừa kể cho chúng tôi nghe chuyện về con chim Dudu. Người ta dạy nó hát và nó hát say sưa. Cuối cùng, người ta bắt nó, bóp chết và đem nấu nó. Bài hát hóa ra có lời ca hàm nghĩa cầu xin người khác hãy đến và giết nó đi.

Cô gái chỉ tay vào lũ chúng tôi, gật gật đầu và nói “cheeeeeese”. Tôi nói trước: “cheese”. Những đứa trẻ khác nói theo: “cheese”. Máy ảnh chớp nháy liên tục rồi hạ xuống. Cô gái cười tươi và nói: “Cảm ơn!” Hai bên nhìn nhau im lặng. Chúng tôi chờ đợi.

Cô gái có vẻ bối rối, nói: “Tạm biệt”. Đoạn cô vươn tay ra định xoa đầu thằng thằng Bastard. Bỗng thằng nhóc gạt tay cô ra và chửi một câu tục tĩu. Cô giật mình lùi lại. Tôi nghĩ đến miếng bánh ngon lành đã bị vứt đi. Lẽ ra cô nên hỏi xem chúng tôi có thích miếng bánh đó hay không trước khi vứt bánh đi. Tôi hùa theo thằng Bastard, cũng bằng đầu chửi rủa.

Cô gái nhìn chúng tôi kinh ngạc rồi chạy ngược về phía cửa nhà, đóng sập cửa lại. Chúng tôi vẫn gào thét. Cổ họng rát bỏng. Thằng Bastard trèo qua hàng rào với tay lên cành cây vặt ổi. Cô nhìn qua rèm, thấy ánh mắt hoang dại của nó, sợ quá kéo vội rèm xuống. Chúng tôi nhét đầy ổi vào túi. Ổi to, da xanh mướt và ruột hồng hồng. Đây là loại ổi đào. Ăn rất ngon.

3.Chúng tôi chậm rãi đi dọc những con phố dài của Budapest trở về khu Thiên Đường.

Shbo cắn ngập vào quả ổi. Nó chỉ tay về phía một ngôi nhà to màu xanh với một vườn hoa nhỏ xinh xắn trải quanh: “Ngày nào đấy tao sẽ sống ở ngôi nhà đẹp như thế kia kìa” Tôi hỏi: “Bằng cách nào?” Thằng Bastard cười mỉa mai: “Bằng cách mơ!” – Nói đoạn nó cầm lấy một quả ổi và ném về phía ngôi nhà. Quả ổi va vào tường, vỡ toang ra tỏa một màu hồng tung tóe.

Con Shbo nhìn mảng tường loang lổ quát lên với Bastard: “Sao mày lại làm thế?” Bastard lạnh lùng ném một quả ổi nữa vào tường nhà. Rồi nó vênh mặt: “Sao à! Tao thích làm gì thì làm. Ảnh hưởng đếch gì đến mày?” Con Shbo hậm hực: “Mày thấy tao thích ngôi nhà này là mày ném ổi vào nó là sao? Sao mày không chọn nhà khác mà ném” Thằng Bastard xì mũi: “Mày thích đếch có nghĩa nó sẽ là nhà của mày! Hiểu chưa?” - Rồi nó trợn mắt nhìn thẳng vào mắt con Shbo như thách thức. Nó chẳng sợ ai. Lũ chúng tôi, đứa nào cũng đã từng bị nó đánh - “Mày nghĩ Budapest là cái hố xí công cộng, ai cũng đến ở được à? Phải có nhiều tiền. Tao sẽ kiếm nhiều tiền, mua nhà thật to ở đây”

Con Shbo vớt vát: “Tao sẽ kiếm một đứa con trai ở Budapest và cưới nó làm chồng. Nó sẽ đón tao ra khỏi khu Thiên Đường, cứu tao khỏi bị đánh đập, bắt nạt”. Thằng Bastard cười sặc sụa: “Mày nghĩ nó sẽ cưới mày à? Đồ răng sún! Tao còn chẳng muốn cưới mày nữa là”. Con Shbo im bặt. Con Chipo bần thần xoa xoa bụng: “Hồi còn ở trường, thầy Gono nói cần phải học giỏi mới kiếm được tiền. Chúng mình không đi học thì làm sao kiếm đủ tiền được?” Thằng Bastard hét: “Vớ vẩn. Cần quái gì học mới làm ra được tiền, hả!” Nó dí sát mặt Chipo như thể nó sắp cắn đứt rời mũi con bé ra. Con Chipo biết điều im lặng, cắm cúi ăn ổi và lùi lùi lại.

Tôi nói giọng tự hào: “Còn tao sẽ đến Mỹ với dì Fostalina. Chắc sẽ sớm thôi” Bastard gầm ghè: “Nước Mỹ xa lắm. Mày phải đi bằng máy bay. Rồi máy bay sẽ bị khủng bố tấn công. Mày sẽ chết!” Con Chipo hùa theo: “Đúng rồi. Nguy hiểm lắm” Tôi nghĩ con nhóc Chipo chỉ nói thế để làm vừa lòng thằng Bastard vì nó vừa bị thằng này mắng vào mặt. Tôi trả lời: “Tao không quan tâm. Tao vẫn sẽ đi”. Đoạn tôi bước nhanh lên phía trước. Thằng Bastard hét vào lưng tôi: “Đi đi! Đến Mỹ thì mày chỉ có làm trong nhà dưỡng lão và dọn phân. Mày chưa nghe chuyện bi đát của những người từng vỡ mộng ở Mỹ hả?”

Tôi chỉ muốn quay lại, quại cho thằng mặt lợn Bastard vào mõm, đấm gẫy răng nó, đấm vào bụng nó để nó ọi hết cả ổi ra và vặn tay nó, dìm đầu nó xuống cho đến khi nó van xin mới thôi. Nhưng tôi không làm gì. Tôi biết nó ghen tị. Bởi nó không có người thân ở Mỹ. Bởi dì Fostalina không phải là dì nó. Tôi không trả lời. Tất cả vừa đi, vừa im lặng gặm ổi.

4.Về tới khu Thiên Đường, bụng chúng tôi no căng ổi. Chỉ cần vài gáo nước nữa là tạm ổn cho đêm nay. Chúng tôi có thể yên tâm ấm bụng nghe Sơ Bones kể chuyện. Nhưng trước khi mọi chuyện có thể diễn ra êm xuôi như thế, chúng tôi cần phải đi đại tiện trước. Cả đám cùng nhau chui ra sau lùm cây. Khi đại tiện, những hạt ổi cứng quèo và sắc cạnh cắt vào hậu môn khiến chúng tôi đau rát. Lũ chúng tôi cùng rên rỉ và rặn, mặt đỏ tía tai. Tôi đấm đấm vào gốc cây mong nỗi đau từ hậu môn sẽ chuyển sang nắm tay. Mấy đứa con gái thét lên vì đau. Chúng nó bị hạt ổi cắt vào thịt chảy cả máu. Tôi cũng bị thế. Tôi không dám rặn mạnh nữa, đành nhịn, kéo quần đứng lên.

Hóa ra đám con gái hét lên một phần vì đau, một phần nữa vì bọn nó thấy một người phụ nữ đang treo lủng lẳng trên cành cây. Chiếc thọng màu xanh cuốn quanh chiếc cổ nghẹo ngoặt sang một bên. Ánh nắng chiếu qua tán cây dường như xuyên qua làn da mỏng manh của người đàn bà khiến nó ánh lên một màu lạ lùng như có lửa đang cháy bên trong cơ thể. Đôi mắt trợn lên trắng dã lồi ra. Cái mồm há hốc đen ngòm.

Con Shbo hồi hộp: “Chạy thôi!” Thằng Bastard ra vẻ can trường: “Đồ hèn. Mày không thấy là mụ ta treo cổ và chết rồi còn đâu?” Nói đoạn, thằng Bastard lấy một viên gạch ném vào xác chết. Viên gạch đập mạnh vào đùi cái xác rồi rơi xuống đất. Cái xác đu đưa làm chúng tôi cảm giác thây ma như đang ngọ ngoậy. Con Chipo thét lên: “Đừng có làm thế! Rồi Chúa sẽ trừng phạt mày!” Bastard không quan tâm. Nó ném một viên gạch nữa trúng chân người phụ nữ kêu đánh bịch. Tôi sợ hãi. Dường như đôi mắt bà ta trợn trừng nhìn xoáy vào mắt tôi. Thằng Bastard vênh mặt nhìn con Chipo: “Chúa có sống ở đây đâu hả đồ ngu?”

Con Shbo thổn thức quay người chạy đi, giọng nhòa nước: “Tao sẽ về mách mẹ”. Chúng tôi chạy theo sau. Thằng Bastard nán lại chút đỉnh rồi cũng đi theo nốt. Tôi biết nó chưa đủ gan đứng lại một mình cạnh nghĩa địa với một cái thây ma. Chúng tôi hối hả rảo bước. Đứa nào cũng cảm thấy như người phụ nữ đang nhìn theo, ánh mắt của bà như xát đá lên gáy của từng đứa, lạnh toát.

Bỗng Bastard nhảy lên chặn mọi người lại: “Đứa nào thích ăn bánh mỳ?” Câu nói của thằng Bastard như một tiếng chuông đánh thức vị giác của từng đứa chúng tôi. Đêm nằm nghe Sơ Bones kể chuyện với miếng bánh mỳ thì thật tuyệt. Nhưng con Chipo băn khoăn: “Bánh ở đâu ra?” Thằng Bastard nói, mắt sáng rực rỡ: “Bọn mày có chú ý thấy đôi giày của người đàn bà treo cổ không. Giầy còn mới. Quay lại lấy đôi giầy đó, đem đi bán, chắc chắn sẽ được tiền. Có khi đủ mua một cái bánh, thậm chí một cái rưỡi bánh ý chứ! Thế nào?”

Chúng tôi ngần ngừ. Thằng Bastard quay đầu đi ngược lại về phía bụi cây. Chúng tôi đi theo. Nỗi thèm ăn đã chiến thắng nỗi sợ.

Một lúc sau, lũ chúng tôi chạy ra khỏi bụi cây. Thằng Bastard cầm trên tay đôi giày đỏ. Cả đám chạy ra như ma đuổi. Vừa hoảng sợ, vừa chạy, vừa phá lên cười.

HOÀNG TÙNG

(Biên dịch theo nguyên bản truyện ngắn Hitting Budapest)

 (1)Cheese: Tiếng Anh vừa có nghĩa là “Cười”, vừa có nghĩa là Pho mát